Author: Garik Boshkezenian

Հարցազրույց

ՀՈՒՆԻՍԻ 1 2018

- Արմինե, ինչպե՞ս
եք գնահատում Հայաստանում տեղի ունեցող զարգացումները, մասնավորապես տեսակետ կա,
որ կիսատ կմնա հեղափոխությունը, եթե արագ տեղի չունենան արտահերթ ընտրություններ։
Համամի՞տ եք։

– Արտահերթ ընտրությունները կարևոր են, իհարկե, բայց մինչ
այդ որոշ անհրաժեշտ պայմաններ են պետք ընտրությունների անցկացման համար, պետք է
մշակվեն մեխանիզմներ։ Նախ որոշակի անհրաժեշտ ժամանակ է պահանջվում։ Քաղաքագետները
կնկարագրեն, թե ինչ դրական կամ բացասական կողմեր կան շուտ թե ուշ անցկացնելու
արտահերթ ընտրությունները։ Սակայն պարզ է, որ մինչ ընտրությունները որոշակի
օրինագծերի ընդունման պահանջ կա, այդ թվում նաև Կուսակցությունների մասին օրենքի,
որ կուսակցությունները քաղաքականություն մտցնեն ԱԺ, ոչ թե ուղղակի կուսակցականներ
կամ ԱԺ-ում պատսպարվելու կարիք ունեցող մարդկանց։ Կուսակցությունները կարող են
ժամանակն արդյունավետ օգտագործել՝ իրենց լավագույն հնարավոր ռեսուրսները
հավաքագրելով։ Օրինակ, ՔՊ-ն կարևոր քաղաքական խաղաքարտ է ձեռք բերում, ձայների
կրեդիտ հավաքում, դա վատ չէ, հատկապես, որ քննաշրջանի նման մի բան է իրենց համար։
Ինչ կատարվում է այսօր, առավել քան օրինաչափ է՝ դրված ուղու սկզբունքով։
Հեղափոխությունը կիսատ չի մնա, տաֆտալոգիա գուցե հնչի, բայց ինչպես էլ այն
շարունակվի՝ կլինի հեղափոխության շարունակություն։ Իսկ ընթացքը դեռևս սկզբին
համապատասխան գնում է։ 

- Ի՞նչ եք կարծում,
մարդկանց մտքում տեղի ունեցե՞լ է այդ հեղափոխությունը։ Սա այլևս ա՞յլ հանրություն
է, որ նախկին սխալները ընտրությունների ժամանակ չի
կատարի։

– Ոչինչ մեկ օրում, կամ ամսում կամ տարում չի լինում,
մարդիկ հանկարծ չեն արթնանում ավելի գիտակից կամ ավելի «թշվառ»։ Տեսեք,
հիմնականում մարդկանց կյանքի առաջադիմություն չեղավ տարիներով, որը զարգացման
ռիթմում հավասարազոր էր դեգրադացիայի։ Բայց այս տարիների ընթացքում, քաղաքական,
քաղաքացիական պայքարների ընթացքում նույնիսկ անուղղակիորեն, որոշակի աճել է
հանրության քաղաքացի լինելու գիտակցությունը, գուցե շնորհիվ մեծացած սերնդի, նոր
սերնդի, երիտասարդության։ Ամեն անգամվա հանրությունը նույն հանրությունը չէ, մի
քայլ առաջ է, մի աստիճան ավելի իրավագիտակից և մտքի համարձակությունը բարձր է, և
բարձրանում է ավելի։ Այդ զարգացումն իր դերն ունի նախկին սխալները թույլ չտալու
կամ պակասելու, բայց դա չէ հարցի լուծումը գոնե այսօր, այլ ստեղծելիք համակարգն է,
օրենքը, որ կյանքի որակով ու գիտակցությամբ և դրան զուգահեռաբար քաղաքական կյանքի
համակարգի աշխատունակությամբ ընտրակաշառքը և խարդախությունները որպես երևույթ
կվերացնեն։ Մեծ հաշվով՝ մարդիկ ուզում են պատասխանատու լինել իրենց կյանքի համար,
իրենց միկրոաշխարհի և շատ մեծ ցանկություն չունեն քաղաքականության վերաբերյալ
ինչ-որ անմաքուր հարցերի մեջ խառնվելու, բայց դա եղել է իրենց որպես ռեսուրս
«օգտագործվելու» միակ հարթակը, որից էլ առաջնային պահանջմունք բավարարելու օգուտ
են ակնկալել։ Հանրությունը կարիք ունի ազնիվ արդյունավետ կառավարման համակարգի մեջ
ապրելու, որ ամեն բան մտածված լինի և ծառայեցվի մարդկանց և ոչ հակառակը. մարդիկ
լավին, ազնիվին արագ են ընտելանում։

Ժողովուրդը գալիք ընտրությունների ժամանակ այլ մոտիվացիայով
կշարժվի, քաղաքականապես հասուն ու գիտակից, որը համահունչ է կատարվածի ոգուն, բայց
եթե տարիներով կրկին ճահիճ ստեղծել, զրկել ձայնից, արհամարհել, սոցիալ անապահով
իրավիճակ ստեղծել, ապա կրկին հասարակական քաղաքական ապատիայի մեջ հայտնվելով՝
առաջնային կլինի պահանջմունքների ամենացածր աստիճանը և գուցե տարիներով մատնվի
քաղաքական պասիվության։ Ինչ վերաբերում է հիմա, և դեռևս երկար ժամանակ մարդկանց
մեջ այս ոգին և իրավունակության զգացողությունը թերևս կպահպանվեն՝ թե իներցիայի
միջոցով, թե որպես ձեռք բերած նոր որակ, բնավորություն։ Դրա համար էլ, այն ինչ
կատարվում է տեղական մարմիններում թե բուհերում, թե այլուր ընդվզմամբ նույնակերպ
հարցերը լուծելու փորձեր՝ շատ նորմալ է և չի պարունակում հակահեղափոխական տարր կամ
դեմ են իրենց իսկ կողմից վստահությունը տված իշխանությանը, վարչապետին։ Զգացել են
այդ բաղձալի ազատության հասնելու ճանապարհը և էլի ազատագրելու ենթակա բաներ են
տեսնում, դա շատ բնական է։ 

- Ի՞նչ եք կարծում,
եթե արտահերթ ընտրություններն ուշանան,
վտանգներ չկա՞ն, որ կմսխվի հանրային ռեսուրսը։

– Ինչ նկատի ունեք հանրային ռեսուրս ասելով. եթե խոսքը
հանրային վստահության, ժողովրդի վստահության մասին է, ապա չեմ տեսնում այդպիսի
խնդիր։ Ընդհանրապես՝ ժողովուրդը, հանրությունը ցույց տվեց, որ կողմնակից է շանս
տալու նույնիսկ չընդունված, չսիրված կառավարությանը։ Այժմ առավել քան հասկանալով
ու համբերությամբ հետևում է քաղաքական գործընթացներին։ Նիկոլ Փաշինյանը և թավշյա
հեղափոխությունը հասարակության մեջ քաղաքական տարրի նկատմամբ հետաքրքրություն
մտցրեցին, ոչ թե քաղաքականության, այլ հենց քաղաքական տարրի, հասկացության։
Բացատրեմ միտքս. երբ թվում էր իշխանության գալով ուղղակի մեկ զարկով ժողովրդին
հարստահարած ու հարստացած մարդկանց ուղղակի կհանի պաշտոններից ու համապատասխան
մութ սենյակներ կուղարկի, պարզվեց՝ ոչ, մեկ փայտիկի հարված չէր։ Ու քանի որ
հասարակության, ժողովրդի համար նախկին քաղաքական գործիչներին աշխատանքից
հեռացնելը, պատժելը, անչափ կարևոր թեմա էր, սկսեցին հետևել, թե ինչպես և ինչ
լծակներով պետք է դա արվի՝ ժողովրդի մեջ առաջացավ օրինականության դաշտը, օրենքով
կարգավորելու մտածելակերպը հեռուստասերիալի պես սկսեց հանրությունը հետևել, թե այդ
լծակները ինչպես են գտնում ու գործածում։ Այսինքն՝ երկարաժամկետ մաքրման
գործընթացի թեկուզ պասիվ մասնակից է դարձած, կարծես մի մեծ թիմի անդամ։ Մյուս
կողմից, դեռևս այնպիսի կոպիտ թերություն, սխալներ նոր կառավարությունը չունի արած,
որ մարդկանց վստահությունը տատանվի։ Ընդհակառակը, ամեն նոր օր պետականամետ,
հայաստանակենտրոն, հայանպաստ գործունեության ականատեսն են՝ թե դրսի նկատմամբ
դիրքավորվածությունը, թե ներսում՝ կրթականից մինչև տնտեսական բլոկներում կատարվող
անցուդարձը։ Այսինքն՝ ժանգոտ մեխանիզմից ժանգերը մաքրում են, որ շարժիչը միանա ու
մեխանիզմը, էստեղ՝ համակարգը աշխատի։

Մի կարևոր հարց կա, որ միշտ թյուրիմացության մեջ է գցում
այս կամ այն շրջանակներին. դա նշանակումների խնդիրն էր։ Ռեժիմի պայմաններում
անձնայնացված են եղել պաշտոնները: Դրա համար, օրինակ՝ Տարոն Մարգարյան, Արամ Սիմոնյան
և այլք, այնքան են իդենտիֆիկացրել իրենց կյանքը իրենց հարաբերությունների բալանսը՝
կապված պաշտոնի հետ, որ հոգեկան, հոգեբանական ձուլվածության մեջ են մտել պաշտոնի
հետ ու շատ լուրջ անձնային տրավմատիկ խնդիր է առաջացել ձուլվածությունից դուրս
գալը։ Դա հոգեբանական լուրջ մեխանիզմ է, խնդիր։ Դրա համար, երբ վարչապետը
նշանակում է անում՝ հակազդումը, ժողովրդի, նույնիսկ քաղաքական, քաղաքացիական
էլիտայի դժգոհության պատճառի իրական հիմքը այդ ենթագիտակցականում ամրացած
«առհավետության» վախն է, որ բա եթե լավ չաշխատեց, ինչպես նրանից ազատվել։ Այ սա
բարդույթի պես նստած է։ Մտահոգվելու իրական խնդիր չի։ Եթե ինչպես սկսվել է
վարչապետի գործունեությունը, այնպես էլ շարունակվի, ապա հիմք են դնում համակարգի,
որում կաշխատի այս կամ այն համապատասխան հատկանիշներով անձը. չի արդարացնի՝
համակարգի շարժիչի մեխանիզմում կնկատվի «կանգը», «դեֆորմացիան» ու կփոխարինվի։ Սա
է այս ամենի ողջ փայլը, եթե միայն հետագայում պահպանվի մոտեցումը։

Ասածիս վրա բերեմ մի 2 օր առաջվա օրինակ /թեպետ դրանք
այնքան շատ են հանդիպում/․արդեն սուպերմեն կոլաժ տեսա ԱԱԾ պետի մասին պատրաստած կամ վերնագրեր «ԱԱԾ պետ
Արթուր Վանցյանից վախենում են շատ նախկին պաշտոնյաներ»։ Ի՞նչ եք կարծում,
ենթադրենք վարչապետը այլ անձի նշանակեր և հրահանգ տար, թե ինչ սկզբունքներ ունի
նոր կառավարությունը ու ինչ արդյունքների ակնկալություն, այլ կերպ էր լինելո՞ւ։ Իհարկե՝
ոչ, լինելու էր նույն սուպերմենը՝ այլ անուն ազգանունով։ Կարծում եմ համակարգը
ձգվելու, աշխատելու ժամանակ «անիրական» կադրերը ուղղակի դուրս կմնան։ Օրինակ,
ամերիկյան «զսպումների և հակակշիռների» /checks and balances/ համակարգը կարող է
թույլ տալ Թրամփի պես նարցիս ու անհավասարակշիռ մեկին ունենալ որպես նախագահ, քանի
որ պահպանում է բալանսը կառավարության մարմինների մեջ՝ թույլ չտալով իշխանության
որևէ ճյուղի անհամեմատ հզորացում, փոխարենը զսպում ու վերահսկում են միմյանց։ 

- Այսօր էլ որոշակի
անհնազանդության գործողություններ ենք տեսնում, որոնք երբեմն մեկնաբանվում են
որպես սաբոտաժ ընդդեմ ժողովրդի վստահությունը վայելող կառավարության։ Այս առումով որքանո՞վ է
իրական հակահեղափոխության վտանգը։

– Իհարկե
սաբոտաժ չեն։ Սաբոտաժի փորձեր կլինեն, դրանք արագ կնկատվեն։ Անհնազանդության
բանալին տվեց մարդկանց, սովորեցրեց իր իրավունքը պաշտպանելու համար խաղաղ պայքարի
ձև, դե մարդիկ էլ սահման չեն դնում՝ խախտում է արել, սխալ է կառավարել, կաշառակեր
է՝ պիտի հեռացվի։ Հիմնականում կազմակերպված՝ բնազդաբար թե գիտակցաբար «տեղական»
լոկալ մաքրումների շրջան է սկսած, որն իրականում նաև օգուտ է իշխանությանը,
որպեսզի ուշադրություն հրավիրեն օրինակ ինչ-որ տեղական բդեշխի վրա։ Կլինեն տեղական
մարմիններ, որոնցից մարդիկ տարիներով գոհ են և չեն բարձրանա հարցեր կարծեմ թե նոր
կառավարությունը պարտադիր պայման չի դրել իր առաջ փոխելու բոլոր նախկին կադրերին։
Հակահեղափոխական իրական ռեսուրս չեմ տեսնում տեսնում եմ նեղացած՝ խաղալիքը
ձեռքներից խլված մակարդակի որոշ հանրապետականների, որ դեռ գիտակից չեն իրենց
այժմյան դիրքի ու կատարվածի վերաբերյալ, երբեմն իրականության զգացողությունից
կտրված։ Նույնիսկ իրենց՝ հին իրողությունը ադեկվատ չեն կարողանում վերագնահատել։

Սա շատ
հետաքրքիր, բնական զարգացմամբ և մեծ կամքի ուժով իրականացված հեղափոխություն է,
պատմություն։ Անհնարինը ոչ թե ժողովրդին հոգնության ապատիայի միջից հանելն էր, այլ
անհնարինը հիմնական բաղադրիչների առկայությունը կազմակերպելն էր, հավաքագրել,
ունենալ հաղթանակի գրավականի համար, որոնցից գեթ մեկը պակասելու դեպքում չէր
հաջողվի, բայց դա արդեն այլ թեմա է։

Հարցազրույցը վարեց Սիրանույշ Պապյանը

Սկզբնաղբյուր

https://acnis.am/hy/interview/20-2018

The last protest movement in Armenia ended in complete success in May 2018. The country's former leader Serzh Sargsyan resigned. He was replaced by the leader of the protest movement, Nikol Pashinyan.

The [Azerbaijan's breakaway Nagorno]-Karabakh clan, which has been running the country since 1998, is highly likely to be ceding ground. If the new political landscape is preserved, the fundamental result will be as follows: The Armenians of Armenia will now determine Armenia's faith, rather than the Armenians of Karabakh, as this was before.

As is known, those living in Karabakh would not hear a word of anything except secession from Azerbaijan. Meanwhile, despite having paid the ultimate price for this, citizens of Armenia realise the futility of the war until exhaustion and feel concerned about their children's gloomy future.

Now, it is time for experts to make guesses about who Nikol Pashinyan is, what he is going to do and what he will be able to do.

As noted, Nikol Pashinyan:

– Is a longstanding fighter against [the political] establishment; he is not corrupt;

– Is pro-Western;

– Is ignorant of politics and has no administrative experience;

– Is no stranger to populism and even chauvinism;

However, let us consider the aforementioned qualities and the aims, which Pashinyan has publicly voiced.

Nikol Pashinyan is not corrupt, but he is inexperienced. And it has not been proven yet which version is better.

Making a speech in parliament before his appointment, he said that from now on, elections, human rights, courts, attitude to businesses, and all the rest was going to be honest!

He is not going to take revenge on anyone. The country's new government is going to be the government of national accord.

He is not going to break with Russia. "If the nation wants this…" (these words are worth focusing attention on [as they imply] that he does not want this very much, but since the nation wants this, what can he do?), Armenia will continue to be a member of the [Russian-led] CSTO [Collective Security Treaty Organisation] and the EEU [Eurasian Economic Union] in the future, too, but this membership should become more efficient. At the same time, cooperation with the United States and the EU should be further enhanced. (Observers insist that Pashinyan is oriented on the French diaspora.)

To cut it short, everything is going to be honest and in a new fashion…, but Karabakh will remain as it has been!

"Karabakh should secure recognition of its independence at the global level and then it should reunite with Armenia", "To this end, we need to seize yet another major city from Azerbaijan to make it more compliant", "Our soldiers need to be properly fed", [he said]. In other words, military expenses should rise.

"We need to carry on demanding that the 1915 Armenian genocide [in Turkey] be recognised internationally," [he said].

Pashinyan is going to build "a new Armenia together with the Artsakh republic [Armenian name for Nagorno-Karabakh] and the diaspora"…

Is this target package implementable? Is it possible to reform domestic affairs in the country pursuing the same course in foreign policy? Most experts insist that this is impossible.

It would be appropriate to call him a semi-reformer. If Pashinyan's Armenia is going to carry on fighting with Azerbaijan, it will need Russia's help. And for this help, they will have to repay by their independence and development.

Apart from this, at the start of his political activities, Pashinyan made statements about the need in revising the country's relations with Russia and cooperation with the West. However, what he came to face was as follows: Armenian society, which had shown massive support for Pashinyan, does not want this. Society wants to go on fighting for Karabakh.

And Pashinyan has to cede ground: "If the nation wants this…,"Pashinyan said, [Armenia] will maintain membership in Russian-led military and customs unions, securing Moscow' support in the war for Karabakh by doing so…

What we can see in this case is old Armenia, the country, which has been living in myths about Armenia's exclusiveness, hostile surrounding, its innocence, and unjustified misfortunes befalling it throughout history.

It can be said that Pashinyan is old Armenia's last hope for a miracle. The course he has declared is highly likely to be dashed when confronting reality. Perhaps, only afterwards, Armenian society will finally renounce confrontational myths and at that point, we will see new Armenia.

FROM THE OFFICE OF CONGRESSMAN

JIM COSTA

Representing California’s 16th District 
 Fresno County · Merced County · Madera County 

FOR IMMEDIATE RELEASE                                                     CONTACT:       Claudia Larson

May 3, 2018                                                                                                    202-570-5195

Rep. Costa Visits Charlie Keyan Armenian Community School

Fresno, CA — Today, Congressman Jim Costa (CA-16) visited Charlie Keyan Armenian Community School in Clovis where he met with students and faculty and spoke to students about the importance of community engagement and his time serving in Congress. In addition, Rep. Costa heard directly from students about some of the programs and opportunities unique to Charlie Keyan Armenian Community School, the only Armenian school in the state of California from San Francisco to Los Angeles. Costa’s visit also featured components of Armenian culture, including sharing in a Mezza Table and student performances of traditional Armenian dances.

“One of the great things about our San Joaquin Valley is its diversity and the interweaving of all of its rich cultures,” said Rep. Costa. “Charlie Keyan Armenian Community School – in addition to providing students with a high-quality education – celebrates and engages students in the vibrant Armenian culture that plays a significant role in our Valley home. It was an honor to meet with these remarkable students and dedicated educators today.”

Curtis Shamlin, Principal of Charlie Keyan Armenian Community School, shared, “We truly appreciate the words Congressman Costa shared with us. We thank him for his service to our country and his continued recognition of our Armenian community.”

Charlie Keyan Armenian Community School focuses its educational courses and extra-curricular programs on academic excellence and the development of a rich appreciation of Armenian culture. To do so, the school broadly promotes technology and scientific advancements, visual and performing arts, and Armenian language, cooking, dance, and other Armenian culturally-significant areas.

—